Sędziowie zrzeszeni w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Sędziów Sądów Administracyjnych popierają rozwiązania przyjęte w projekcie ustawy „o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał Krajowej Rady Sądownictwa podjętych w latach 2018-2025 oraz o zmianie niektórych innych ustaw” (wariant skutków z mocy prawa), przygotowanym przez Komisję Kodyfikacyjną Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.
Na pełną akceptację zasługuje zaproponowane w projekcie rozwiązanie, zgodnie z którym uchwały o przedstawieniu wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, podjęte w latach 2018–2025 przez Krajową Radę Sądownictwa, ukształtowaną na podstawie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, pozbawione są mocy prawnej, z wyjątkami określonym w art. 2 ust. 2 projektu ustawy.
Przyjęte w projekcie regulacje, dotyczące uregulowania statusu wadliwie powołanych sędziów, są co do zasady zbieżne ze stanowiskiem wyrażonym w uchwale Walnego Zgromadzenia Członków Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Sędziów Sądów Administracyjnych z dnia 15 marca 2024 r. (dostępnej na stronie internetowej Stowarzyszenia). W projekcie postanowiono bowiem, że osoby, które w dniu podjęcia wadliwej uchwały KRS zajmowały już stanowisko sędziego, powracają do pełnienia urzędu na poprzednio zajmowanym stanowisku, zaś stosunek służbowy osób, które nie były dotychczas sędziami, ustaje z dniem wejścia w życie ustawy (art. 3 ust. 1 i 2 oraz art. 5 ust. 1 projektu). W uchwale z dnia 15 marca 2024 r. wyraziliśmy także pogląd, że konkursy na wolne stanowiska sędziowskie, przeprowadzone i zakończone przez wadliwie powołaną KRS, powinny zostać powtórzone, łącznie z ponownym obwieszczeniem o zwolnieniu się stanowiska. Postulat ten został uwzględniony w przepisach zawartych w rozdziale 3 projektu, regulującym ponowne przeprowadzenie postępowań w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego.
Pozytywnie oceniamy również zaproponowaną w projekcie instytucję ustawowej delegacji wadliwie powołanych sędziów w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy, co zapewni pewność obrotu i ciągłość funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości (art. 4 projektu).
Za pozbawione podstaw prawnych uważamy pojawiające się w dyskusji publicznej argumenty, kwestionujące powyższe rozwiązania jako naruszające zasadę nieusuwalności sędziów wyrażoną w art. 180 ust. 1 Konstytucji RP. Wyrażamy stanowisko, że konstytucyjna ochrona statusu sędziego przysługuje wyłącznie sędziom powołanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, mającej legitymację konstytucyjną. Z bezprawia nie rodzi się prawo (ex iniuria ius non oritur). Bezprawie, wyrażające się wadliwymi powołaniami sędziów, nie może stanowić fundamentu naprawy praworządności, systemowo niszczonej w Polsce w latach 2015- 2023.
Niezależnie od przyjętych rozwiązań legislacyjnych apelujemy, aby realne przywracanie rządów prawa w Polsce stało się czasem pogłębionej refleksji nad etosem sędziego, pojmowanym jako służba i wierność zasadom zapisanym w Konstytucji RP. Jak się okazało, część sędziów, a także przedstawicieli innych zawodów prawniczych, nie rozumie tych zasad bądź świadomie się im sprzeniewierzyło, wpisując się aktywnie w działania rządzących, mające na celu zniszczenie niezależności sądownictwa. Poza wdrożeniem postępowań dyscyplinarnych wobec niektórych sędziów, konieczne jest podniesienie jakości szkolenia zarówno nowych, jak i obecnych kadr orzeczniczych, ze szczególnym uwzględnieniem etyki zawodowej oraz wartości kształtujących etos sędziego, sformułowanych na podstawie doświadczeń ostatnich lat. Znaczącą rolę w tym zakresie powinny także odgrywać stowarzyszenia sędziowskie, których celem są m.in. działania na rzecz umacniania niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Nie można dopuścić do tego, aby w przyszłości jakakolwiek władza ustawodawcza lub wykonawcza przy udziale sędziów podjęła skuteczną próbę podporządkowania sobie wymiaru sprawiedliwości. Ważną gwarancję skutecznej realizacji tego zadania stanowi postawa etyczna sędziów, świadomych odpowiedzialności i wagi, jakie niesie sprawowany przez nich urząd.