Uchwały

Negatywnie oceniamy przyjętą przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej poprawkę polegającą na wykreśleniu art. 2 ust. 2 z ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS). Przyjęcie poprawki oznacza, że w Krajowej Radzie Sądownictwa będą mogli zasiadać sędziowie powołani z udziałem wadliwie ukształtowanej KRS, których status został zakwestionowany w wyrokach Sądu Najwyższego oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jako niegwarantujący prawa do bezstronnego i niezawisłego sądu (uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22; wyroki ETPCz: z 3 lutego 2022 r. w sprawie Advance Pharma Sp. z o.o. przeciwko Polsce – skarga nr 1469/20, z 23 listopada 2023 r. w sprawie Wałęsa przeciwko Polsce – skarga nr 50849/21).
Jednym z oficjalnie wskazywanych powodów przyjętych przez Senat poprawek jest opinia Komisji Weneckiej, według której „całkowite wykluczenie neo-sędziów z możliwości kandydowania do KRS, pomija ich indywidualną ocenę. Sędziowie nominowani po raz pierwszy po odbyciu aplikacji sędziowskiej, zostaliby pozbawieni możliwości kandydowania do KRS, mimo że nie mieli innej możliwości rozpoczęcia pracy w wymiarze sprawiedliwości. W związku z tym Komisja zaleca ponowne rozważenie wymogów dla sędziów, którzy chcą startować w wyborach do KRS” (źródło: strona internetowa Ministerstwa Sprawiedliwości). Krytyczne uwagi do przyjętego przez Sejm rozwiązania zgłosiło również Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu w opinii z 23 kwietnia 2024 r. (druk nr 68).
Uważamy, że skreślenie z ustawy o zmianie ustawy o KRS art. 2 ust. 2 w całości, bez rozpatrzenia sugestii Komisji Weneckiej i bez dokonania w procesie legislacyjnym jakiejkolwiek próby dostosowania treści tego przepisu do wymogów zasady proporcjonalności nie doprowadzi do przywrócenia rządów prawa w Polsce i nie daje prawnych gwarancji niezależności KRS od władzy ustawodawczej oraz wykonawczej w procedurze powoływania sędziów. Odsunięcie tzw. neosędziów od procedury nominacyjnej ma swoje głębokie uzasadnienie zarówno prawne jak i aksjologiczne. W środowisku sędziowskim powszechnie znany jest fakt, że wadliwie ukształtowany skład Krajowej Rady Sądownictwa, której sędziowska część wybrana została przez Sejm, a nie przez sędziów jak stanowi Konstytucja RP, doprowadził do wielu powołań na stanowiska sędziów osób, które sprzeniewierzyły się zasadzie niezawisłości uchybiając w ten sposób godności urzędu. Na stanowiska sędziowskie powołane zostały osoby niemające kwalifikacji merytorycznych, co narusza prawo obywateli do rzetelnego rozpoznania ich spraw przez niezależny i niezawisły sąd oraz poważnie szkodzi reputacji wymiaru sprawiedliwości zwłaszcza wtedy, gdy zasiadają one w składach orzekających sądów ostatniej instancji. Aktualnie nie są procedowane żadne rozwiązania ustawowe, które pozwoliłyby zweryfikować tego rodzaju powołania
i zadośćuczynić konstytucyjnej zasadzie sprawiedliwości społecznej wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP. Dopuszczenie prawnej możliwości zasiadania tych osób w ukształtowanej na nowo KRS niweczy wieloletnie wysiłki podejmowane przez sędziów i obywateli protestujących przeciwko dewastacji polskiego wymiaru sprawiedliwości. Nie wolno zapominać, że wielu sędziów z doświadczeniem zawodowym i przygotowaniem do zajmowania wyższych stanowisk sędziowskich świadomie rezygnowało z awansu, aby nie legitymizować wadliwego procesu nominacyjnego.
Rozwiązanie przyjęte przez Senat stawia pod znakiem zapytania sens oczekiwanego przez obywateli i środowisko sędziowskie procesu weryfikacji neosędziów, który nie może zostać przeprowadzony w sposób bezstronny i wiarygodny, skoro ustawodawca dopuszcza, że wezmą w nim udział inni neosędziowie zasiadający w Krajowej Radzie Sądownictwa.
Dlatego zwracamy się z apelem do Sejmu RP, aby nie przyjmował poprawki senackiej dotyczącej skreślenia art. 2 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy o KRS, lecz ponownie rozważył – jak zaleca Komisja Wenecka – „wymogi dla sędziów, którzy chcą startować w wyborach do KRS”, przy uwzględnieniu konstytucyjnej zasady sprawiedliwości i celu uchwalanej ustawy, jakim jest przywrócenie praworządności